شهادت حضرت امام محمد باقر (ع) (۵)

زندگینامه

محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب مشهور به امام محمدِ باقر(ع) (۵۷–۱۱۴ق) پنجمین امام شیعیان بعد از پدرش امام سجاد(ع) است. مشهورترین لقب او «باقر» به معنای شکافنده است که برپایه حدیث لوح، این لقب را پیامبر اسلام(ص) پیش از ولادتش به او داد. امام باقر(ع) حدود ۱۹ سال امامت شیعیان (از سال ۹۵ق تا ۱۱۴ق) را برعهده داشت که با پنج تن از خلفای بنی‌امیه همزمان بود: ولید بن عبدالملک، سلیمان بن عبدالملک، عمر بن عبدالعزیز، یزید بن عبدالملک و هشام بن عبدالملک. امام در ۵۷ سالگی در ۷ ذی‌الحجه سال ۱۱۴ق به شهادت رسید. برخی هشام بن عبدالملک و بعضی ابراهیم بن ولید را عامل شهادت او دانسته‌اند. طبق منابع تاریخی، امام باقر(ع) هنگام واقعه کربلا خردسال بود و در این واقعه حضور داشت.

القاب:

باقرالعلوم(ع) در علم، زهد، عظمت و فضیلت سرآمد بنی‌هاشم بود و احادیث فراوانی در زمینه‌های مختلفی همچون فقه، توحید، سنت نبوی، قرآن و اخلاق از او نقل شده است تا جایی که محمد بن مسلم ۳۰ هزار حدیث و جابر بن یزید جعفی ۷۰ هزار حدیث از امام باقر(ع) نقل کرده‌اند. او جنبشی علمی پدید آورد که در دوره امامت فرزندش امام صادق(ع) به اوج خود رسید. شمار اصحاب و شاگردان او را ۴۶۲ تن دانسته‌اند. در دوره امامت او، تدوین دیدگاه‎های شیعه در رشته‌های گوناگون مانند اخلاق، فقه، کلام و تفسیر آغاز شد.
کتاب‌های متعددی درباره امام باقر(ع) منتشر شده که مسند الامام الباقر(ع) اثر عزیزالله عطاردی از جمله آنهاست.

ولادت:

امام باقر(ع) در ۱ رجب سال ۵۷ قمری در مدینه به دنیا آمد. برخی ولادتش را ۳ صفر همان سال نقل کرده‌اند. او در واقعه کربلا در حالی که خردسال بود، حضور داشت. ابن شهرآشوب در مناقب از دو کتاب «البِدَع» و «شرح الاخبار» نقل کرده که آن که در کربلا کشته شده علی اصغر است که حدوداً دوازده ساله بوده و نسل امام حسین(ع) از علی اکبر (که همان امام سجاد است) تداوم یافته است. وی این قول را قابل اعتماد دانسته و سن علی بن الحسین(امام سجاد) پسر بزرگ امام حسین را در کربلا ۳۰ و سن امام محمد باقر(ع) را ۱۵ دانسته است.

شهادت:

شهادت حضرت امام محمد باقر (ع) (۵) را در ۵۷ سالگی و در ۷ ذی‌الحجه سال ۱۱۴ هجری قمری دانسته‌اند؛ البته برخی به جای ذی‌الحجه از ربیع الاول یا ربیع الثانی نام برده‌اند.^[۱۸] همچنین نقل‌های دیگری مبنی بر شهادتش در سال‌های ۱۱۵ق، ۱۱۶ق و ۱۱۸ق وجود دارد.
شهادت حضرت امام محمد باقر (ع) (۵) در دوران خلافت هشام بن عبد الملک رخ داده است: چرا که هشام از سال ۱۰۵ تا سال ۱۲۵ قمری خلیفه بود و آخرین سالی که مورخان در شهادت امام باقر(ع) نقل کرده‌اند ۱۱۸ق است. در اینکه چه فرد یا افرادی در قتل وی دست داشته‌اند، نقل‌های مختلفی وجود دارد. بعضی از منابع، شخص هشام بن عبدالملک را عامل شهادت او دانسته‌اند. و برخی ابراهیم بن ولید را عامل مسمومیت وی معرفی کرده‌اند.
امام باقر(ع) وصیت کرده بود در لباسی که در آن نماز می‌خوانده دفن شود. وی در قبرستان بقیع، کنار مرقد پدرش امام سجاد(ع) و عموی پدرش امام حسن(ع) دفن شد. امام به فرزندش امام صادق(ع) وصیت کرد ده سال در منا در ایام حج برای وی مراسم عزاداری بر پا کنند.

دوران امامت:

امام باقر(ع) در سال ۹۵ قمری پس از شهادت پدرش به امامت رسید و تا زمان شهادت (سال ۱۱۴ق) به مدت ۱۸ سال امامت را بر عهده داشت. احادیث برجا مانده از پیامبر(ص) که در آنها به امامت وی پس از امام زین العابدین اشاره شده، از دلایل امامت او به شمار می‌آید. امام سجاد(ع) نیز به وی زیاد اهمیت می‌داد و در پاسخ سؤالی در این باره فرمود: «این بدان سبب است که امامت در فرزندان او باقی خواهد ماند تا روزی که قائم ما قیام کند و دنیا را پر از عدل و قسط نماید. پس او هم امام است و هم پدر امامان»

زیارت نامه شهادت حضرت امام محمد باقر (ع) (۵)

اَلسَّلامُ عَلی آدَمَ صَفوَهِ اللهِ ، اَلسَّلامُ عَلی نُوحٍ نَبِیِّ اَللهِ ، اَلسَّلامُ عَلی اِبراهِیمَ خَلیلِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلی مُوسی کَلیمِ اَللهِ ، اَلسَّلامُ عَلی عیسی روُحُ اَللهِ ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا رَسُولَ اَللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا خَیرَ خَلقِ اَللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا صَفِیَّ اَللهِ ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مُحَمَّد ابنَ عَبدِاللهِ خاتَمَ اَلنَّبیینَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا اَمیرَالمُومِنینَ عَلیِّ اِبنِ اَبیطالِب وَصِیِّ رَسوُلِ اَللهِ ، اَلسَّلامُ عَلَیکِ یا فاطِمَۀِ سَیِّدَۀِ نِساءِ العالَمینِ ، اَلسَّلامُ عَلَیکُما یا سِبطَی نَبِیِّ اَلرَّحمَۀِ ، وَ سَیِدَی شَبابِ اَهلِ اَلجَنَّۀ ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا عَلیِّ بنِ الحُسَینِ سَیِّدَ العابِدینَ ، وَ قُرَّۀَ عَینِ النّاظِرِینَ ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ باقِرِ العِلمِ بَعدَ النَّبِیِّ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا جَعفَرِبنِ مُحَمَّدٍنِاَلصّادِقِ البارَّ الاَمینَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مُوسَی بنِ جَعفَرِ الطّاهِرَ الطُّهرَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا عَلِیٍّ بنِ مُوسَی الرِّضَا المُرتَضی ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍ اَلتَّقِیَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا عَلیِّ بنِ مُحَمَّدِاَلنَّقِیَّ اَلنّاصِح الاَمینَ ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا حَسَنَ بنِ عَلِیٍّ، اَلسَّلامُ عَلَی الوَصِیِّ مِن بَعدِهِ ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی نوُرِکَ وَ سِراجِکَ ، وَوَلیِّ وَلِیِّکَ ، وَوَصِیِّ وَصِیِّکَ ، وَ حُجَّتِکَ عَلَی خَلقِکَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا بنَ رَسوُلِ اَللهِ ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یابنَ فاطِمَۀَ وَ خَدیجَۀَ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یابنَ اَمیرِالمُومِنین، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یابنَ اَلحَسَنِ وَ اَلحُسَینِ ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یابنَ وَلیِّ اَللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا اَخی وَلیِّ اَللهِ، اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا عَلِیِّ ابنِ مُحَمَّدٍنِباقِرِ العِلمِ بَعدَ اَلنَّبی وَ رَحمَۀُ اللهِ وَ بَر کاتُهُ اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا مَن بِزِیارَتِهِ ثَوابَ زِیارَتِ سَیِّدِ الشُّهَدا یُرتَجی، اَلسَّلامُ عَلَیکَ عَرَّفَ اللهُ بینَنَا وَ بَینَکُم فِی اَلجَنَّۀَ، وَ حشُرنا فِی زُمرَتِکُم، و اَورَدَنا حَوضَ نَبیِّکُم، وَ سَقانا بِکَاسِ جَدِّ کُم مِن یَدٍ عَلِیٍّ بنِ اَبیطالِبِ صَلَواتُ اللهِ عَلَیکُم ، اَسئَلُ اَللهَ اَن یُریَنا فیکُمُ اَلسُّروُرَ وَ الفَرَجَ، وَ اَن یَجمَعَنا وَ اِیّاکُم فِی زُمرَۀِ جَدِّ کُم مُحَمَّدٍ ، صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ اَن لا یَسلُبَنا مَعرِفَتِکُم ، اِنَّهُ وَلیٌ قَدیرُ، اَتَقَرَّبُ اِلیَ اَللهِ بِحُبکم، وَالبَرائَۀِ مِن اَعدائِکُم، وَالتَّسلِیم اِلی اَللهِ راضِیاً بِه غَیرَ مُنکِرٍ وَ لا مُستَکبِرٍ ، وَ عَلی یَقینِ ما اَتی بِهِ مُحَمَّدٍ وَ بِهِ راضٍ، نَطلَبُ بِذلِکَ وَجهَکَ یا سَیِّدی، اَللهُمَّ وَ رِضاکَ وَالدّارَ الاخِرَۀَ، فَاِنَّ لَکَ عِندَ اَللهِ شَاناً مِنَ الشَّانِ ، اَللهُمَّ اِنِّی اَسئَلُکَ اَن تَختِمَ لِی بِالسَّعادَۀِ ، فَلا تَسلُب مِنِّی مَا اَنا فِیهِ وَ لا حَولَ وَ لاقُوَّۀَ اِلاّ بِاللهِ اَلعَلیِ اَلعَظِیمِ ، اَللهُمَّ اِستَجِب لَنا وَ تَقَبَّلهُ بِکَرَمِکَ وَ عِزَّتِکَ، وَ بِرَحمَتِکَ و عافِیَتِکَ ، وَ صَلیَ اللهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ اَجمَعینَ وَ سَلَّمَ تَسلیماً یا اَرحَمَ الرّاحِمِینَ .

نمازشهادت حضرت امام محمد باقر (ع) (۵)

مولف گوید که سید بن طاووس در جمال الاسبوع از برای هریک از ائمه علیهم السلام نمازی با دعا ذکر نموده از جمله نماز امام باقر علیه السلام؛ دو رکعت است در هر رکعت «حمد» یک مرتبه و
سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ
پاک و منزه است خدا و ستایش مر خداى راست و خدایى جز ذات (یگانه) پروردگار نیست و خدا از هر چیز بزرگ است.
صد مرتبه.
دعاى آن حضرت‏:
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا حَلِیمُ ذُو (ذَا) أَنَاهٍ غَفُورٌ وَدُودٌ أَنْ تَتَجَاوَزَ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی بِحُسْنِ مَا عِنْدَکَ‏
الها از تو درخواست مى‏ کنم اى خداى با حلم و بردبار و بخشنده و مهربان که از گناهان من درگذرى و بدیهاى مرا به نیکوئی هاى خود ببخشى
وَ أَنْ تُعْطِیَنِی مِنْ عَطَائِکَ مَا یَسَعُنِی وَ تُلْهِمَنِی فِیمَا أَعْطَیْتَنِی الْعَمَلَ فِیهِ بِطَاعَتِکَ وَ طَاعَهِ رَسُولِکَ‏
و به من از عطاى (بى ‏حساب) خود آنقدر عطا کنى که مرا به وسعت آرد و به من الهام کنى که در هر نعمتى که مرا عطا نمودى به راه طاعت تو و اطاعت رسولت‏ بکار برم
وَ أَنْ تُعْطِیَنِی مِنْ عَفْوِکَ مَا أَسْتَوْجِبُ بِهِ کَرَامَتَکَ‏
و از عفو خود به من آنقدر عطا کنى که مستحق محبت و کرامت تو شوم
اللَّهُمَّ أَعْطِنِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ لاَ تَفْعَلْ بِی مَا أَنَا أَهْلُهُ‏
اى خدا به من آنچه در خور عطاى نامنتهاى توست عطا کن نه آنچه در خور من است
فَإِنَّمَا أَنَا بِکَ وَ لَمْ أُصِبْ خَیْراً قَطُّ إِلاَّ مِنْکَ‏
که منحصرا من به تو متوسلم و خیرى هرگز بجز از درگاه تو به من نرسیده است
یَا أَبْصَرَ الْأَبْصَرِینَ وَ یَا أَسْمَعَ السَّامِعِینَ وَ یَا أَحْکَمَ الْحَاکِمِینَ‏
اى بیناترین بینایان عالم و اى شنواترین شنوندگان عالم اى عادلترین حاکمان عالم
وَ یَا جَارَ الْمُسْتَجِیرِینَ وَ یَا مُجِیبَ دَعْوَهِ الْمُضْطَرِّینَ‏
اى پناه پناه آورندگان اى اجابت کننده دعاهاى بیچارگان
صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
درود فرست بر محمد (ص) و آل محمد (ع).
شهادت حضرت امام محمد باقر (ع) (۵) تسلیت باد