شهادت حضرت امام محمد باقر (ع) (۵)

زندگینامه

محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب مشهور به امام محمدِ باقر(ع) (۵۷–۱۱۴ق) پنجمین امام شیعیان بعد از پدرش امام سجاد(ع) است. مشهورترین لقب او «باقر» به معنای شکافنده است که برپایه حدیث لوح، این لقب را پیامبر اسلام(ص) پیش از ولادتش به او داد. امام باقر(ع) حدود ۱۹ سال امامت شیعیان (از سال ۹۵ق تا ۱۱۴ق) را برعهده داشت که با پنج تن از خلفای بنی‌امیه همزمان بود: ولید بن عبدالملک، سلیمان بن عبدالملک، عمر بن عبدالعزیز، یزید بن عبدالملک و هشام بن عبدالملک. امام در ۵۷ سالگی در ۷ ذی‌الحجه سال ۱۱۴ق به شهادت رسید. برخی هشام بن عبدالملک و بعضی ابراهیم بن ولید را عامل شهادت او دانسته‌اند. طبق منابع تاریخی، امام باقر(ع) هنگام واقعه کربلا خردسال بود و در این واقعه حضور داشت.

القاب:

باقرالعلوم(ع) در علم، زهد، عظمت و فضیلت سرآمد بنی‌هاشم بود و احادیث فراوانی در زمینه‌های مختلفی همچون فقه، توحید، سنت نبوی، قرآن و اخلاق از او نقل شده است تا جایی که محمد بن مسلم ۳۰ هزار حدیث و جابر بن یزید جعفی ۷۰ هزار حدیث از امام باقر(ع) نقل کرده‌اند. او جنبشی علمی پدید آورد که در دوره امامت فرزندش امام صادق(ع) به اوج خود رسید. شمار اصحاب و شاگردان او را ۴۶۲ تن دانسته‌اند. در دوره امامت او، تدوین دیدگاه‎های شیعه در رشته‌های گوناگون مانند اخلاق، فقه، کلام و تفسیر آغاز شد.
کتاب‌های متعددی درباره امام باقر(ع) منتشر شده که مسند الامام الباقر(ع) اثر عزیزالله عطاردی از جمله آنهاست.

ولادت:

امام باقر(ع) در ۱ رجب سال ۵۷ قمری در مدینه به دنیا آمد. برخی ولادتش را ۳ صفر همان سال نقل کرده‌اند. او در واقعه کربلا در حالی که خردسال بود، حضور داشت. ابن شهرآشوب در مناقب از دو کتاب «البِدَع» و «شرح الاخبار» نقل کرده که آن که در کربلا کشته شده علی اصغر است که حدوداً دوازده ساله بوده و نسل امام حسین(ع) از علی اکبر (که همان امام سجاد است) تداوم یافته است. وی این قول را قابل اعتماد دانسته و سن علی بن الحسین(امام سجاد) پسر بزرگ امام حسین را در کربلا ۳۰ و سن امام محمد باقر(ع) را ۱۵ دانسته است.

شهادت:

شهادت حضرت امام محمد باقر (ع) (۵) را در ۵۷ سالگی و در ۷ ذی‌الحجه سال ۱۱۴ هجری قمری دانسته‌اند؛ البته برخی به جای ذی‌الحجه از ربیع الاول یا ربیع الثانی نام برده‌اند.^[۱۸] همچنین نقل‌های دیگری مبنی بر شهادتش در سال‌های ۱۱۵ق، ۱۱۶ق و ۱۱۸ق وجود دارد.
شهادت حضرت امام محمد باقر (ع) (۵) در دوران خلافت هشام بن عبد الملک رخ داده است: چرا که هشام از سال ۱۰۵ تا سال ۱۲۵ قمری خلیفه بود و آخرین سالی که مورخان در شهادت امام باقر(ع) نقل کرده‌اند ۱۱۸ق است. در اینکه چه فرد یا افرادی در قتل وی دست داشته‌اند، نقل‌های مختلفی وجود دارد. بعضی از منابع، شخص هشام بن عبدالملک را عامل شهادت او دانسته‌اند. و برخی ابراهیم بن ولید را عامل مسمومیت وی معرفی کرده‌اند.
امام باقر(ع) وصیت کرده بود در لباسی که در آن نماز می‌خوانده دفن شود. وی در قبرستان بقیع، کنار مرقد پدرش امام سجاد(ع) و عموی پدرش امام حسن(ع) دفن شد. امام به فرزندش امام صادق(ع) وصیت کرد ده سال در منا در ایام حج برای وی مراسم عزاداری بر پا کنند.

دوران امامت:

امام باقر(ع) در سال ۹۵ قمری پس از شهادت پدرش به امامت رسید و تا زمان شهادت (سال ۱۱۴ق) به مدت ۱۸ سال امامت را بر عهده داشت. احادیث برجا مانده از پیامبر(ص) که در آنها به امامت وی پس از امام زین العابدین اشاره شده، از دلایل امامت او به شمار می‌آید. امام سجاد(ع) نیز به وی زیاد اهمیت می‌داد و در پاسخ سؤالی در این باره فرمود: «این بدان سبب است که امامت در فرزندان او باقی خواهد ماند تا روزی که قائم ما قیام کند و دنیا را پر از عدل و قسط نماید. پس او هم امام است و هم پدر امامان»

زیارت نامه شهادت حضرت امام محمد باقر (ع) (۵)

الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْباقِرُ بِعِلْمِ اللّهِ
 الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْفاحِصُ عَنْ دِینِ اللّهِ
 الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْمُبَیِّنُ لِحُکمِ اللّهِ
الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا القائِمُ بِقِسْطِ اللّهِ
 الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النّاصِحُ لِعِبادِ اللّهِ
 الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الدّاعِی إلَى اللّهِ
الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الدَّلِیلُ عَلَى اللّهِ
 الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الحَبْلُ الَمَتِینُ
 الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْفَضْلُ المُبِینُ
الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النُّورُ السّاطِعُ
 الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الْبَدْرُ الْــلاّمِعُ
 الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الحَقُّ الاَبَلَجُ
الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا السِّراجُ الاَسْرَجُ
 الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّجْمُ الاَزْهَرُ
 الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الکَوْکَبُ الاَبْهَرُ
الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا المُنَزَّهُ عَنِ المُعْضَلاتِ
 الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا المَعْصُومُ مِنَ الزَّلاّتِ
 الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الزَّکِیُّ فِی الْحَسَبِ
الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الرَّفِیعُ فِی النَّسَبِ
 الَسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا القَصْرُ الَمَشِیدُ
 الَسَّـلامُ عَلَیْکَ یا حُجَّهَ اللّهِ عَلى خَلْقِهِ اَجْمَعِینَ
اَشْهَدُ یا مَوْلای اَنَّکَ قَدْ صَدَعْتَ بِالْحَقِّ صَدْعاً
 وبَقَرْتَ العِلْمَ بَقْراً، ونَثَرْتَهُ نَثْراً
 لَمْ تَاْخُذْکَ فِی اللّهِ لَوْمَهُ لائِم
وَکُنْتَ لِدِینِ اللّهِ مُکاتِماً
 وَقَضیْتَ ما کانَ عَلَیْکَ
 وَاَخْرَجْتَ اَوْلِیاءَکَ مِنْ وَلایَهِ غَیْرِ اللّهِ اِلى وِلایهِ اللّهِ
وَاَمَرْتَ بِطاعَهِ اللّهِ، وَنَهَیْتَ عَنْ مَعْصِیَهِ اللّهِ
 حَتّى قَبَضَکَ اللّهُ اِلِى رِضْوانِهِ
 وَذَهَبَ بِکَ اِلى دارِ کَرامَتِهِ
وَاِلى مَسَاکِنِ اَصْفِیائِهِ
 وَمُـجاوَرَهِ اَوْلِیائِهِ
 الَسَّـلامُ عَلَیْکَ وَرَحْمَهُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ

نمازشهادت حضرت امام محمد باقر (ع) (۵)

مولف گوید که سید بن طاووس در جمال الاسبوع از برای هریک از ائمه علیهم السلام نمازی با دعا ذکر نموده از جمله نماز امام باقر علیه السلام؛ دو رکعت است در هر رکعت «حمد» یک مرتبه و
سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ
پاک و منزه است خدا و ستایش مر خداى راست و خدایى جز ذات (یگانه) پروردگار نیست و خدا از هر چیز بزرگ است.
صد مرتبه.
دعاى آن حضرت‏:
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا حَلِیمُ ذُو (ذَا) أَنَاهٍ غَفُورٌ وَدُودٌ أَنْ تَتَجَاوَزَ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی بِحُسْنِ مَا عِنْدَکَ‏
الها از تو درخواست مى‏ کنم اى خداى با حلم و بردبار و بخشنده و مهربان که از گناهان من درگذرى و بدیهاى مرا به نیکوئی هاى خود ببخشى
وَ أَنْ تُعْطِیَنِی مِنْ عَطَائِکَ مَا یَسَعُنِی وَ تُلْهِمَنِی فِیمَا أَعْطَیْتَنِی الْعَمَلَ فِیهِ بِطَاعَتِکَ وَ طَاعَهِ رَسُولِکَ‏
و به من از عطاى (بى ‏حساب) خود آنقدر عطا کنى که مرا به وسعت آرد و به من الهام کنى که در هر نعمتى که مرا عطا نمودى به راه طاعت تو و اطاعت رسولت‏ بکار برم
وَ أَنْ تُعْطِیَنِی مِنْ عَفْوِکَ مَا أَسْتَوْجِبُ بِهِ کَرَامَتَکَ‏
و از عفو خود به من آنقدر عطا کنى که مستحق محبت و کرامت تو شوم
اللَّهُمَّ أَعْطِنِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ لاَ تَفْعَلْ بِی مَا أَنَا أَهْلُهُ‏
اى خدا به من آنچه در خور عطاى نامنتهاى توست عطا کن نه آنچه در خور من است
فَإِنَّمَا أَنَا بِکَ وَ لَمْ أُصِبْ خَیْراً قَطُّ إِلاَّ مِنْکَ‏
که منحصرا من به تو متوسلم و خیرى هرگز بجز از درگاه تو به من نرسیده است
یَا أَبْصَرَ الْأَبْصَرِینَ وَ یَا أَسْمَعَ السَّامِعِینَ وَ یَا أَحْکَمَ الْحَاکِمِینَ‏
اى بیناترین بینایان عالم و اى شنواترین شنوندگان عالم اى عادلترین حاکمان عالم
وَ یَا جَارَ الْمُسْتَجِیرِینَ وَ یَا مُجِیبَ دَعْوَهِ الْمُضْطَرِّینَ‏
اى پناه پناه آورندگان اى اجابت کننده دعاهاى بیچارگان
صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
درود فرست بر محمد (ص) و آل محمد (ع).
شهادت حضرت امام محمد باقر (ع) (۵) تسلیت باد